Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών: Τα εφόδια ενός «ετοιμοπόλεμου» εκπαιδευτικού

Ο πολλαπλασιασμός των γνώσεων, η συσσώρευση πληροφοριών, εμπειριών, η νέα δομή των κοινωνιών, το νέο μοντέλο οικογένειας, οι απαιτήσεις στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον και οι προκλήσεις της νέας εποχής καθιστούν απαραίτητο τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του δασκάλου.

Τα δεδομένα της σύγχρονης εποχής είναι εντελώς διαφορετικά από τις εποχές της μαμάς και του μπαμπά μας. Ο πολλαπλασιασμός των γνώσεων, η συσσώρευση πληροφοριών, εμπειριών, η νέα δομή των κοινωνιών (πολυπολιτισμικές κοινωνίες), το νέο μοντέλο οικογένειας, οι απαιτήσεις στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον και οι προκλήσεις της νέας εποχής καθιστούν απαραίτητο τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του δασκάλου. Ο σημερινός εκπαιδευτικός επιβάλλεται να διαθέτει συγκεκριμένα εφόδια για να μπορέσει να είναι «ετοιμοπόλεμος» σε μια τόσο απαιτητική πραγματικότητα και να «εξοπλίσει» τον νέο με τις κατάλληλες ικανότητες.

Αρχικά, με δεδομένο το δυσλειτουργικό οικογενειακό πρότυπο, ο εκπαιδευτικός οφείλει να υποκαθιστά τον ρόλο και του γονέα, ο οποίος απουσιάζει αισθητά από την καθημερινότητα του παιδιού, προκαλώντας σε αυτό πολλαπλά συναισθηματικά κενά και αδιέξοδα. Τα κενά αυτά καλείται να τα συμπληρώσει ο δάσκαλος, παρέχοντας στον μαθητή του συναισθηματική στήριξη, αφειδώλευτη αγάπη, η οποία θα αποτελέσει τη βασική πρώτη ύλη στη μεταξύ τους σχέση και την κινητήριο δύναμη για την εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η συναισθηματική επαφή αυτών των δύο ψυχών – δασκάλου και μαθητή – θα αποτελέσει προϋπόθεση για την πρόκληση ενδιαφέροντος του δεύτερου και την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς του. Η δύναμη της αγάπης του θα μεταμορφωθεί σε ένα ισχυρό όπλο πάταξης του ανταγωνισμού και θα αποτελέσει βασικό παράγοντα και φορέα θετικών συναισθημάτων μέσα στην τάξη.

Με δεδομένα επίσης, την ποσότητα των γνώσεων και τις απαιτήσεις της νέας εποχής, ο καλός και αποτελεσματικός δάσκαλος, όσο δυσεπίτευκτο και αν ακούγεται λόγω της δυσθεώρητης ύλης των γνωστικών αντικειμένων, οφείλει να προσφέρει στους μαθητές του τη δυνατότητα επιλογής του τρόπου μάθησης. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να τους γνωστοποιεί από την αρχή τις διαθέσιμες επιλογές, τις οποίες θα έχει σχεδιάσει και προετοιμάσει προσεκτικά, αφού λάβει υπόψη του το μαθητικό του δυναμικό και τα διαφορετικά στυλ μάθησης. Να εμπλουτίσει τη διδασκαλία του με ψηφιακά μέσα και αξιοποιώντας την εικόνα και τον λόγο να «ζωντανεύει» το μάθημα, διεγείροντας το ενδιαφέρον των μαθητών. Να οργανώνει την εξωτερική γνώση και να διδάξει τον μαθητή να διακρίνει την πραγματική γνώση από την πληροφορία. Να διαφοροποιεί τη δομή του μαθήματος ανά περιόδους, για να αποφευχθεί η ρουτίνα και η κόπωση των μαθητών από τις επαναλαμβανόμενες διαδικασίες. Να πάψει να τοποθετείται στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας ή απέναντι από τους μαθητές. Να στέκεται δίπλα τους αφήνοντάς τους να «αλληλοδιδαχθούν» υπό τη διακριτική επίβλεψή του. Να περιορίσει τη μέθοδο της διάλεξης και με στοχευμένες ερωτήσεις να τροφοδοτεί τον διάλογο μέσα στην τάξη που θα «γεννήσει» τη γνώση και δεν θα την «πετάξει» απλώς στους μαθητές, για να «πέσει» κάτω αναφομοίωτη. Να τους διδάξει τρόπους να «ξεκλειδώνουν» τη γνώση και να ερμηνεύουν τον κόσμο. Είναι σημαντικό να αναπτύξουμε μαθητές που είναι σε θέση να σκέφτονται μόνοι τους, ικανοί να επιλύουν προβλήματα που ανακύπτουν στη ζωή τους. Ο παιδαγωγικός ρόλος του δασκάλου θα ενισχυθεί, αν σε τακτά χρονικά διαστήματα αφιερώνει ένα πεντάλεπτο στο μάθημά του για να παρουσιάζει τη ζωή και το έργο ενός σπουδαίου ανθρώπου από τον χώρο της επιστήμης, της τέχνης ή και της καθημερινής ζωής που θα λειτουργήσει ως πρότυπο στους μαθητές.

Τέλος, η τεχνολογική επανάσταση που συντελείται διαρκώς απαιτεί από τον σύγχρονο εκπαιδευτικό να καταρτιστεί στα νέα ψηφιακά μέσα που αποτελούν τα νέα εργαλεία δουλειάς του και να προετοιμάσει τον μαθητή για την νέα ψηφιακή πραγματικότητα και τον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι ως εκ τούτου αναγκαία η επιμόρφωσή του πάνω σε βασικά στοιχεία χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών (εκπαιδευτική αξιοποίηση διαδικτύου, επεξεργαστή κειμένου, εκπαιδευτικές πλατφόρμες κ.τ.λ.) έτσι ώστε να είναι σε θέση να εφαρμόσει και να αξιοποιήσει αποτελεσματικά και αποδοτικά, μέσα στην τάξη, όλες τις εφαρμογές των ΤΠΕ και της ΤΝ προάγοντας την ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η πολυτροπικότητα των κειμένων που προσφέρουν τα ψηφιακά μέσα μπορούν να κάνουν το μάθημα πιο ελκυστικό και ενδιαφέρον για το μαθητή που παράλληλα έχει τη δυνατότητα να διδαχθεί πώς να ελέγχει την αξιοπιστία των πηγών που συναντά στο διαδίκτυο. Καθώς η εικόνα του κόσμου αλλάζει, ο εκπαιδευτικός καλείται να εκσυγχρονιστεί αναλαμβάνοντας νέους ρόλους και εμπλουτιζόμενος με νέα εφόδια, για να μην μείνει ουραγός στις εξελίξεις. Θα πρέπει βέβαια να θυμάται πάντα ότι ο πυρήνας της αποστολής του παραμένει ο ίδιος: να μεταδώσει το φως, γιατί όπως πολύ ωραία ο Δάντης το διατύπωσε: «Αν δώσεις στους ανθρώπους φως, θα βρουν μόνοι τους τον δρόμο».

Μαρία Δ. Πετροπούλου/ Φιλόλογος-Συγγραφέας εκδ. ΖΗΤΗ

Πηγη: ΒΗΜΑ